Οι λεμφαδένες του σώματος μας υπόκεινται σε συνεχείς μεταβολές του σχήματος και του μεγέθους καθώς αντιδρούν στα διάφορα ερεθίσματα. Διόγκωση ενός λεμφαδένα μπορεί να σημαίνει αντίδραση σε κάποιο τοπικό παράγοντά (π.χ. κάποιο μικρόβιο που βρίσκεται στην περιοχή) ή μπορεί να υποδηλώνει πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή εντόπιση κάποιας συστηματικής νόσου (όπως το λέμφωμα, ο καρκίνος, κλπ). Από την εξωτερική εμφάνιση και μόνο του λεμφαδένα δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε ανάμεσα σε αυτές τις καταστάσεις και όταν υπάρχει προβληματισμός συστήνεται η παρακέντηση ή η χειρουργική αφαίρεση προς ιστολογική εξέταση. Η βιοψία αξιολογεί τόσο την αρχιτεκτονική όσο και την κυτταρική σύνθεση του λεμφαδένα και με τον τρόπο αυτό μπορεί να διαφοροδιαγνώσει την φλεγμονή (μόλυνση) από τον καρκίνο.
Οι λεμφαδένες που σχετίζονται με τον μαστό βρίσκονται στο λίπος της μασχάλης (μασχαλιαίοι λεμφαδένες), στην περιοχή πάνω από την κλείδα (υπερκλείδιος χώρος), στο κατώτερο τριτημόριο του λαιμού (κατώτεροι τραχηλικοί λεμφαδένες) καθώς και στο έσω ημιθωράκιο πίσω από την πλάγια επιφάνεια του στέρνου (έσω μαστικοί λεμφαδένες).

Από όλες αυτές τις ομάδες λεμφαδένων το μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στους μασχαλιαίους λεμφαδένες, καθότι είναι αυτοί που επηρεάζονται πιο συχνά στον καρκίνο του μαστού. Με την σειρά τους οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες διακρίνονται σε τρεις ομάδες με βάση την ανατομική τους θέση:
1) Ομάδα Ι: αφορά τους κεντρικούς λεμφαδένες της μασχάλης που βρίσκονται προς τα έξω του ελάσσονος θωρακικού μυός.
2) Ομάδα ΙΙ: αφορά τους λεμφαδένες που βρίσκονται ακριβώς πίσω από τον ελάσσονα θωρακικό μυ.
3) Ομάδα ΙΙΙ: αφορά τους λεμφαδένες που βρίσκονται προς τα έσω του ελάσσονος θωρακικού μυ.

Η κατάσταση της μασχάλης, το κατά πόσο δηλαδή έχει εξαπλωθεί η νόσος στους λεμφαδένες της μασχάλης, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς ανεξάρτητους προγνωστικούς δείκτες της νόσου. Η διήθηση των λεμφαδένων υποδηλώνει την επέκταση της νόσου πέρα από το μαστό και αυτό έχει αντίκτυπο στην επιλογή της συμπληρωματικής θεραπείας. Στην ουσία αποτελεί δείκτη επικινδυνότητας να κυκλοφορούν καρκινικά κύτταρα και σε άλλα σημεία και όργανα του σώματος.  Όταν δεν υπάρχουν θετικοί λεμφαδένες, τότε οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο είναι πολύ μικρότερες. Όσο μικρότερος σε μέγεθος είναι ο καρκίνος τόσο μικρότερες είναι και οι πιθανότητες να έχουν προσβληθεί οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες. Σε γενικές γραμμές αν υπολογίσουμε όλα τα στάδια της νόσου μαζί (από το πιο αρχικά μέχρι και τα πιο προχωρημένα) μόνο το 30% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού θα εμφανίζουν διηθημένους (θετικούς) λεμφαδένες. Στα αρχικά στάδια της νόσου, δηλαδή σε όγκους μέχρι 1εκατοστό σε διάμετρο, η πιθανότητα να υπάρχουν θετικοί λεμφαδένες ανέρχεται στο 5-10%. Στον καθαρά μη-διηθητικό καρκίνο η πιθανότητα αυτή είναι μηδενική, ενώ αν ο μη-διηθητικός καρκίνος συνοδεύεται από εστίες μικροδιήθησης η πιθανότητα ανέρχεται στο 1-5%. Η γνώση της πραγματικής κατάστασης των λεμφαδένων δυστυχώς δεν γίνεται (στην πλειονότητα των περιπτώσεων) να προσδιοριστεί με απεικονιστικές εξετάσεις και μόνο δια της χειρουργικής αφαίρεση και ιστολογικής εξέτασης μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Ο τρόπος για να το πετύχουμε αυτό είναι η αφαίρεση μερικών ή και όλων των λεμφαδένων ταυτόχρονα με την αφαίρεση του όγκου.  Όμως όπως συμβαίνει σε κάθε χειρουργική επέμβαση έτσι και η αφαίρεση των λεμφαδένων μπορεί να έχει επιπλοκές. Η συχνότητα εμφάνισης αλλά και η βαρύτητα των επιπλοκών αυτών είναι ανάλογη της έκτασης του λεμφαδενικού καθαρισμού. Έτσι όταν εφαρμόζεται η ελάχιστη επεμβατική τεχνική του λεμφαδένα φρουρού (αφαιρούνται μερικοί μόνο λεμφαδένες) το ποσοστό των επιπλοκών είναι πολύ χαμηλό, σε αντίθεση με τον πλήρη λεμφαδενικός καθαρισμός που περιλαμβάνει την αφαίρεση όλων των μασχαλιαίων λεμφαδένων.

Λεμφαδένας Φρουρός:

Παλαιότερα ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός γινόταν ρουτίνα σε όλα τα στάδια της νόσου με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών (ειδικά στα πρώτα στάδια της νόσου) να υποβάλλονται άδικα σε ένα εκτεταμένο χειρουργείο με αυξημένα ποσοστά επιπλοκών και νοσηρότητας. Σήμερα το θέμα αυτό έχει ξεκαθαρίσει και οι διεθνείς οδηγίες σχετικά με την διαχείριση της μασχάλης στον καρκίνο του μαστού συστήνουν την διενέργεια της τεχνικής του λεμφαδένα φρουρού στα πρώτα στάδια της νόσου (στάδιο Ι και μερικές περιπτώσεις σταδίου ΙΙ) και τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό στα πιο προχωρημένα στάδια (όπου και οι πιθανότητες διήθησης των λεμφαδένων αυξάνονται).

Η Λογική του Λεμφαδένα Φρουρού:





Η λογική πίσω από τη βιοψία του λεμφαδένα φρουρού βρίσκεται στην παρατήρηση ότι όταν ο καρκίνος του μαστού έχει την τάση να επεκτείνεται, ο πιο κοντινός λεμφαδένας στην ανατομική περιοχή του όγκου, είναι και ο πρώτος που θα δεχθεί τα καρκινικά κύτταρα. Αυτό συμβαίνει στο 95% των περιπτώσεων με εξαίρεση μιας σπάνιας κατάστασης που λέγεται «φαινόμενο διαφυγής» (skip phenomenon). Άρα αν μπορέσουμε να εντοπίσουμε τον δεδομένο λεμφαδένα και να τον αφαιρέσουμε για ταχεία (κατά τη διάρκεια του χειρουργείου) ιστολογική εξέταση, θα μπορούμε να γνωρίζουμε με μεγάλο βαθμό σιγουριάς τι συμβαίνει και στους υπόλοιπους. Αν ο λεμφαδένας φρουρός είναι αρνητικός, τότε κατά 95% είναι αρνητικοί και οι υπόλοιποι λεμφαδένες της μασχάλης και άρα δεν απαιτείται να προχωρήσουμε σε πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό. Αν ο λεμφαδένας είναι θετικός τότε κάνουμε επιτόπου πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό με σκοπό την περαιτέρω σταδιοποίηση της μασχάλης αλλά και τον καλύτερο τοπικό έλεγχο της νόσου.
Όπως όλα τα πράγματα στη ζωή ,έτσι και ο λεμφαδένας φρουρός δεν είναι πανάκεια και υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες δεν πρέπει ή δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Έτσι για παράδειγμα, σε περίπτωση εγκυμοσύνης αντενδείκνυται η εφαρμογή της τεχνικής για λόγους που θα αναφέρω παρακάτω. Επίσης, σε περίπτωση πολυεστιακής ανάπτυξης του όγκου ή σε περίπτωση εκτεταμένων προηγούμενων χειρουργείων στον μαστό η επιτυχία της μεθόδου μειώνεται αισθητά και ίσως θα πρέπει να στρεφόμαστε σε εναλλακτικές λύσεις όπως η συμπλήρωση της τεχνικής με δειγματοληψία της μασχάλης (αφαίρεση επιπλέον 4-6 λεμφαδένων της ομάδας Ι).

Τεχνική Λεμφαδένα Φρουρού:

Η τεχνική του λεμφαδένα φρουρού στηρίζεται στην επιτυχή αναγνώριση και αφαίρεση εκείνου του λεμφαδένα που δέχεται πρώτος την λέμφο από την περιοχή του καρκίνου. Η ανεύρεση του λεμφαδένα φρουρού ακούγεται απλή υπόθεση, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Οι λεμφαδένες υπο φυσιολογικές συνθήκες δεν είναι ορατοί με τα μάτια καθώς βρίσκονται βαθιά μέσα στο λίπος της μασχάλης. Έτσι λοιπόν, στην ουσία αναζητούμε όχι μόνο έναν λεμφαδένα που δεν φαίνεται, αλλά έναν συγκεκριμένο λεμφαδένα που δεν φαίνεται. Για τον λόγο αυτό χρειαζόμαστε την συμβολή της τεχνολογίας που μας βοηθάει να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο. Για να γίνει με αξιοπιστία η αναγνώριση του (σωστού) λεμφαδένα φρουρού χρησιμοποιούμε δύο ουσίες που μας καθοδηγούν κυριολεκτικά στον στόχο μας. Η πρώτη ουσία είναι μια μπλε χρωστική ουσία που όταν ενεθεί στην περιοχή του όγκου διαχέεται δια μέσω των λεμφαγγείων της περιοχής (αυτά τα ίδια λεμφαγγεία χρησιμοποιεί και ο όγκος για να εξαπλωθεί) και χρωματίζει μπλε τους λεμφαδένες της μασχάλης. Με τον τρόπο αυτό γίνονται ορατοί αρχικά οι πλησιέστεροι στο σημείο της ένεσης λεμφαδένες και στη συνέχεια και οι υπόλοιποι μασχαλιαίοι λεμφαδένες.

Η δεύτερη ουσία είναι ένα ραδιοκολλοειδές υγρό (ραδιοϊσότοπο Τεχνήτιο), δηλαδή ένα υγρό παρασκεύασμα που εκπέμπει ελάχιστη ακτινοβολία, το οποίο και αυτό όταν ενεθεί στην περιοχή του όγκου (ή σε άλλα επιλεγμένα σημεία) διαχέεται διάμεσο των λεμφαγγείων στους λεμφαδένες τις περιοχής.

Η ακτινοβολία που εκπέμπει το ραδιοκολλοειδές είναι τελείως ασφαλής για τον οργανισμό (εκτός από την περίπτωση εγκυμοσύνης ή θηλασμού όπου υπάρχει διχογνωμία) και ανιχνεύεται με ακρίβεια από ένα ειδικό δέκτη (γ-camera). Ο δέκτη αυτός μας καθοδηγεί πάνω από το δέρμα στην περιοχή του λεμφαδένα φρουρού, αφού η μεγαλύτερη ποσότητα του υγρού θα φτάσει πρώτα σε αυτόν.



Εικόνα: Ανεύρεση λεμφαδένα φρουρού με τη χρήση γ-κάμερας.

 
Εικόνα: Χειρουργικό παρασκεύασμα λεμφαδένα φρουρού βαμμένο με την μπλε χρωστική.

Η διαδικασία του λεμφαδένα φρουρού γίνεται την ίδια ώρα με το χειρουργείο για την αφαίρεση του όγκου, όμως απαιτεί μια ιδιαίτερη προετοιμασία μερικές ώρες νωρίτερα. Πρώτα εκτελείται η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού, αποστέλλεται ο λεμφαδένας για ταχεία ιστολογική εξέταση και κατά το διάστημα αυτό ξεκινάει η χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Αν το αποτέλεσμα της ταχείας βιοψίας είναι αρνητικό δεν χρειάζεται αφαίρεση άλλων λεμφαδένων, ενώ αν είναι θετικό, το χειρουργείο ολοκληρώνεται με πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό (αφαίρεση όλων των λεμφαδένων της μασχάλης). Ένα σημείο που θα ήθελα να αναφέρω είναι ότι η ταχεία βιοψία είναι μεν μια τεκμηριωμένη και αξιόπιστη μέθοδος αλλά όχι τόσο όσο η κανονική ιστολογική εξέταση. Στην κανονική εξέταση ο λεμφαδένας εξετάζεται ακόμα πιο διεξοδικά και με επιπλέον μεθόδους που είναι αρκετά χρονοβόρες για να εξεταστούν στα πλαίσια μιας ταχείας βιοψίας με τον ασθενή στο χειρουργικό τραπέζι υπό γενική αναισθησία. Συνήθως και κατά 95% ότι αποτέλεσμα βγάλει η ταχεία βιοψία το ίδιο βγάζει και η κανονική.

Διάρκεια Λεμφαδένα Φρουρού: 30-45 λεπτά (με ταχεία)
Πιθανές Επιπλοκές: η τεχνική του λεμφαδένα φρουρού εμφανίζει πολύ μικρό ποσοστό μετεγχειρητικών επιπλοκών. Οι συχνότερες περιλαμβάνουν:

• Δημιουργία αιματώματος
• Δημιουργία Ορόματος (Seroma)
• Διαπύηση τραύματος
• Αλλεργική αντίδραση στην μπλε χρωστική: πολύ σπάνια επιπλοκή

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΛΕΜΦΑΔΕΝΑ ΦΡΟΥΡΟΥ:

• Μη-διηθητικός καρκίνος με εστία (ες) μικροδιήθησης, χωρίς ψηλαφητούς λεμφαδένες. Αν υπάρχουν ψηλαφητοί λεμφαδένες γίνεται διαγνωστική παρακέντηση πριν το χειρουργείο και μόνο αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό εφαρμόζεται η τεχνική του λεμφαδένα φρουρού. Αν οι λεμφαδένες βγουν θετικοί στην παρακέντηση τότε εκτελείται πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός. Αυτό ισχύει και για τις περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου.
• Διηθητικός καρκίνος του μαστού μεγέθους μέχρι 2 εκατοστά. Μερικοί χειρουργοί εφαρμόζουν την τεχνική και σε όγκους με διάμετρο μέχρι 3 εκατοστά.

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΛΕΜΦΑΔΕΝΑ ΦΡΟΥΡΟΥ:
Η μοναδική απόλυτη αντένδειξη για την τεχνική του λεμφαδένα φρουρού είναι η περίπτωση που έχουμε επιβεβαιωμένη διήθηση των λεμφαδένων από παρακέντηση (και κυτταρολογική εξέταση) πριν το χειρουργείο. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να εκτελείται πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός για τον καλύτερο τοπικό έλεγχο της νόσου. Διχογνωμία υπάρχει σχετικά με τις περιπτώσεις εγκυμοσύνης και θηλασμού όπου αρκετοί ερευνητές θεωρούν επικίνδυνη για το έμβρυο την ένεση της μπλε χρωστικής και του ραδιοκολλοειδούς. Επίσης, σε περίπτωση γνωστής αλλεργίας στη χρωστική ουσία ή στο ραδιοκολλοειδές εκτελούμε τη μέθοδο με μόνο τη μια από τις δύο ουσίες.
Υπάρχουν επίσης ορισμένες καταστάσεις κατά τις οποίες η ευαισθησία και η επιτυχία της μεθόδου μειώνεται, χωρίς όμως να καθιστά απαγορευτική τη διενέργεια του λεμφαδένα φρουρού. Τέτοιες καταστάσεις είναι:

• Η πολυεστιακή (σε πολλαπλά σημεία) ανάπτυξη του καρκίνου. Όταν έχουμε παραπάνω από μια εστίες καρκινικών κυττάρων μπορεί να υπάρχει παραπάνω του ενός λεμφαδένα φρουρού και σε διαφορετική περιοχή. Σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνεται η διενέργεια λεμφαγγειογραφίας, δηλαδή μιας ειδική ακτινογραφίας που απεικονίζει την διαδρομή των λεμφαγγείων (σωληνάκια που μεταφέρουν την λέμφο) προς τους λεμφαδένες. Επί μη αναγνώρισης του λεμφαδένα φρουρού συστήνεται συμπληρωματική δειγματοληψία της μασχάλης, δηλαδή την επιπλέον αφαίρεση 4-8 λεμφαδένων από την ομάδα Ι των μασχαλιαίων λεμφαδένων.
• Προηγούμενα εκτεταμένα χειρουργεία στον μαστό. Σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνεται η διενέργεια λεμφαγγειογραφίας. Επί μη αναγνώρισης του λεμφαδένα φρουρού συστήνεται συμπληρωματική δειγματοληψία της μασχάλης.
•  Προηγούμενη ακτινοβολία ή προεγχειρητική (πριν την διενέργεια του χειρουργείου) χημειοθεραπεία (νέο-επικουρική θεραπεία). Σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνεται η διενέργεια λεμφαγγειογραφίας. Επί μη αναγνώρισης του λεμφαδένα φρουρού συστήνεται συμπληρωματική δειγματοληψία της μασχάλης.
• Ιδιαίτερα αυξημένο σωματικό βάρος. Σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνεται η διενέργεια λεμφαγγειογραφίας. Επί μη αναγνώρισης του λεμφαδένα φρουρού συστήνεται συμπληρωματική δειγματοληψία της μασχάλης.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΛΕΜΦΑΔΕΝΑ ΦΡΟΥΡΟΥ:

• Ελάχιστα επεμβατική μέθοδος με τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα.
• Αποφυγή διενέργειας άσκοπου πλήρους λεμφαδενικού καθαρισμού σε ασθενείς που δεν τον χρειάζονται.
• Αποφυγή επιπλοκών του πλήρους λεμφαδενικού καθαρισμού.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΛΕΜΦΑΔΕΝΑ ΦΡΟΥΡΟΥ:

• Το μόνο μειονέκτημα της μεθόδου είναι ο κίνδυνος ψευδούς αρνητικού αποτελέσματος, δηλαδή να βγει αρνητικός ο λεμφαδένας φρουρός τη στιγμή που θα υπάρχουν καρκινικά κύτταρα στην μασχάλη. Ευτυχώς αυτό συμβαίνει σε ποσοστό κάτω του 3-5%.

Δειγματοληψία Μασχάλης:

Η δειγματοληψία μασχάλης αποτελεί μια ενδιάμεση λύση μεταξύ της ελάχιστα επεμβατικής τεχνικής του λεμφαδένα φρουρού και του ριζικότερου πλήρη λεμφαδενικού καθαρισμού. Έχει τις ίδιες ενδείξεις με τον λεμφαδένα φρουρό, δηλαδή εφαρμόζεται σε καρκίνο αρχικού σταδίου (στάδιο 0 ή Ι-ΙΙ) και έχει ως σκοπό την δειγματοληπτική λήψη 4-8 λεμφαδένων της ομάδας Ι.

Οι λεμφαδένες αυτοί αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση και σε περίπτωση που είναι διηθημένοι εκτελείται συμπληρωματικός πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός. Η δειγματοληψίας μασχάλης είναι λιγότερο αξιόπιστη μέθοδο από τον λεμφαδένα φρουρό, γιατί οι λεμφαδένες προς βιοψία επιλέγονται χωρίς ανατομικά  (σε σχέση με τον όγκο) κριτήρια. Η δειγματοληψία μασχάλης αποτελεί εναλλακτική λύση σε περιπτώσεις που θα θέλαμε να κάνουμε την βιοψία του λεμφαδένα φρουρού αλλά δεν μπορούμε. Σε μερικές περιπτώσεις η δειγματοληψία μπορεί να συμπληρώνει τον λεμφαδένα φρουρό και ειδικά σε καταστάσεις όπου η ευαισθησία του τελευταίου είναι εκ των συνθηκών χαμηλή. Η δειγματοληψία μπορεί να γίνει από την ίδια τομή του χειρουργείου στον μαστό ή από διαφορετική αν η βλάβη βρίσκεται μακριά από τη μασχάλη στα πλαίσια συντηρητικής εκτομής (ευρεία εκτομή ή τεταρτεκτομή).

Διάρκεια Δειγματοληψίας Μασχάλης: 20-45 λεπτά
Πιθανές Επιπλοκές: η τεχνική της δειγματοληψίας μασχάλης εμφανίζει πολύ μικρό ποσοστό μετεγχειρητικών επιπλοκών. Οι συχνότερες περιλαμβάνουν:

• Δημιουργία αιματώματος
• Δημιουργία Ορόματος (Seroma)
• Διαπύηση τραύματος
• Σπάνια λεμφοίδημα άνω άκρου

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΑΣΧΑΛΗΣ:

• Μη διηθητικός καρκίνος μαστού (στάδιο 0).
• Διηθητικός καρκίνος μαστού μέχρι 2-3 εκατοστά σε μέγεθος.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΑΣΧΑΛΗΣ:

• Αποτελεί λιγότερο τραυματική μέθοδο από τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό με αντίστοιχα λιγότερες επιπλοκές.
• Δεν απαιτεί χρήση μπλε χρωστικής ουσίας ή ραδιοϊσοτόπου.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΑΣΧΑΛΗΣ:

• Λιγότερο αξιόπιστη μέθοδο στην αξιολόγηση των λεμφαδένων της μασχάλης τόσο από τον λεμφαδένα φρουρό όσο και από τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό.

Πλήρης Λεμφαδενικός Καθαρισμός:

Κατά τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό αφαιρούνται μαζικά (en block) όλοι οι λεμφαδένες της μασχάλης (επίπεδα Ι,ΙΙ και ΙΙΙ).

 Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο σταδιοποιείται με ασφάλεια η μασχάλη αλλά επιτυγχάνεται και καλύτερος τοπικός έλεγχος της νόσου. Ένας πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός μπορεί να έχει και θεραπευτικό χαρακτήρα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και ειδικότερα αν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα μόνο στους λεμφαδένες που αφαιρέθηκαν και σε κανένα άλλο σημείο του σώματος. Δυστυχώς όμως και ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός δεν είναι πανάκεια αφού μπορεί να συνοδεύεται από σοβαρές μετεγχειρητικές επιπλοκές. Όταν ο λεμφαδενικός καθαρισμός συνοδεύει μια ριζική επέμβαση στο μαστό τότε εκτελείται δια της ίδιας τομής. Αν συνοδεύει μια συντηρητική επέμβαση στο μαστό μπορεί να απαιτηθεί μια δεύτερη τομή κοντά στην μασχάλη εφόσον η βλάβη στον μαστό βρίσκεται σε απόσταση από την μασχαλιαία κοιλότητα.

Διάρκεια Πλήρους Λεμφαδενικού Καθαρισμού: 60-90 λεπτά

Πιθανές Επιπλοκές: ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός εμφανίζει σχετικά αυξημένο ποσοστό μετεγχειρητικών επιπλοκών. Οι συχνότερες περιλαμβάνουν:

• Δημιουργία αιματώματος
• Δημιουργία Ορόματος (Seroma)
• Λεμφόρροια
• Διαπύηση τραύματος
• Λεμφοίδημα άνω άκρου: ως λεμφοίδημα καλείται το σταδιακό ή απότομο οίδημα (πρήξιμο) του άνω άκρου (σε μικρή ή όλη την έκταση) που μπορεί να ακολουθήσει τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό.  Η κατάσταση αυτή προκαλείται λόγο της καταστροφής των λεμφαγγείων που μεταφέρουν την λέμφο από το χέρι προς τον θώρακα. Μπορεί να είναι πρόσκαιρο (60% των περιπτώσεων) ή μόνιμο (40% των περιπτώσεων) και εμφανίζεται σε ποσοστό 20-40% μετά από πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό.
• Υπαισθησία του δέρματος της μασχάλης και κάτω από τον βραχίονα.
• Ελάττωση της κινητικότητας του άνω άκρου στην περιοχή του ώμου.
• Κάκωση νεύρου με επακόλουθη πτώση της ωμοπλάτης.
• Κάκωση νεύρου με επακόλουθη απώλεια δύναμης του πλατέως ραχιαίου μυός (μυς που χρησιμοποιούμε για να σκαρφαλώσουμε ή να κάνουμε έλξεις).

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΛΕΜΦΑΔΕΝΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ:

• Σταδιοποιεί αξιόπιστα την κατάσταση όλων των λεμφαδένων της μασχάλης.
• Προσφέρει άριστο τοπικό έλεγχο της νόσου.
• Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να έχει θεραπευτικά οφέλη.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΛΕΜΦΑΔΕΝΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ:

• Ριζική επέμβαση με αυξημένο ποσοστό νοσηρότητας (επιπλοκών)

Διαχείριση Λεμφαδένων στον Μη Διηθητικό Πορογενή Καρκίνο του Μαστού:
Ο αμιγής μη διηθητικός καρκίνος του μαστού δεν έχει την δυνατότητα επέκτασης ούτε στους λεμφαδένες ούτε σε απομακρυσμένα όργανα. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες ο μη διηθητικός καρκίνος δεν είναι αμιγής αλλά  εμπεριέχει και μικρές εστίες διηθητικού καρκίνου του μαστού. Σε αυτές τις περιπτώσεις η χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου πρέπει να περιλαμβάνει την διερεύνηση των λεμφαδένων της σύστοιχης μασχάλης. Μέχρι πρότινος σε αυτές τις περιπτώσεις γινόταν τυχαία δειγματοληψία της μασχάλης ή ακόμα και πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός. Πολυετείς διεθνείς μελέτες έδειξαν ότι ακόμα και αν υπάρχει εστία διηθητικού καρκίνου εντός μιας περιοχής μη διηθητικού πορογενή καρκίνου του μαστού, η πιθανότητα επέκτασης της νόσου στους λεμφαδένες της μασχάλης είναι εξαιρετικά μικρή (<5%) και δεν δικαιολογεί την διενέργεια λεμφαδενικού καθαρισμού ρουτίνας. Για τον λόγο αυτόν σήμερα χρησιμοποιείται μια νέα τεχνική αξιολόγησης των λεμφαδένων της μασχάλης, πολύ λιγότερο τραυματική αλλά εξίσου αποτελεσματική, που ονομάζεται τεχνική του Λεμφαδένα Φρουρού.